26 / 36
Pro Medico
•
grudzień 2017 / styczeń 2018
24
medyczne ślady wędrówek po świecie
FENOMENHIPPOKRATESA
Był niewątpliwie postacią historyczną.
Świadczą o tym wzmianki zachowane
w pismach jemu współczesnych. Dane
biograficzne, jakimi dysponujemy, pocho-
dzą jednak ze znacznie późniejszych cza-
sów, chociaż przyjmuje się, iż są oparte
na wcześniejszych, dzisiaj nam nieznanych
zapisach. Fenomen Hippokratesa polega
na sformułowaniu racjonalnej, ogólnej kon-
cepcji zdrowia i choroby, wolnej od zjawisk
magicznych, która obowiązywała i była
przedmiotem nauczania przez blisko dwa
tysiąclecia. Dzisiaj, kiedy drukowany pod-
ręcznik w krótkim czasie traci aktualność
i jest nieustannie uzupełniany w mediach
elektronicznych, trudno wyobrazić sobie
książkę będącą w niezmienionej postaci
podstawą nauczania medycyny przez wie-
le stuleci. Takim podręcznikiem były prace
z tzw. „Zbioru hippokratesowego”
(Corpus
hippocraticum
), wywodzące się ze szkoły
Hippokratesa, ale prawie na pewno pióra
innych, niż Hippokrates, nieznanych współ-
cześnie z imienia lekarzy. Hippokrates poja-
wia się często jako „ilustracja współczesnej
rzeczywistości medycznej”. Wiele szpitali,
wydawnictw, medali i dyplomów jest zdo-
bione jego podobizną. Rodzi to pytanie, jak
naprawdę wyglądał?
POPIERSIAZCZASÓWSTAROŻYTNYCH
Rzeźby, najczęściej popiersia lub wyobra-
żenia samej głowy, stanowią najbardziej
wiarygodne źródło do ustalenia wyglądu
Hippokratesa, podobnie jak innych wielkich
postaci starożytności. Rozwój realistycznej
rzeźbygreckiej datuje sięodkońca trzeciego
stulecia przed narodzeniemChrystusa.Wte-
dy powstało wiele wyobrażeń, które stały
się później, tj. w I wieku przed narodzeniem
Chrystusa, popularną dekoracją domów lub
ogrodów. Dodatkowo rozwijający się kult
Hippokratesa sprzyjał rozpowszechnieniu
jego wyobrażenia. Rzeźby te były w okresie
rzymskim powszechnie kopiowane przy
Jak wyglądał Hippokrates?
Podobizny starożytne cz. 1
Żył 2500 lat temu i był lekarzem, który – jak żaden inny w historii – wywarł głęboki
wpływ na rozwój medycyny europejskiej i amerykańskiej, a jego prace były podsta-
wą nauczania przez około 2000 lat.
pomocy techniki punktowego przenosze-
nia wymiarów i kształtów z oryginału. Tak
powstałe kopie nie zawszebyły idealniewier-
ne, ale dobrze przenosiły wizerunek wyobra-
żonej osoby. Prawie wszystkie zachowane
rzeźby greckie zachowały się jako rzymskie
kopie. Problemem jest ustalenie osoby, któ-
rą rzeźba przedstawia. Nie jest to trudne
w przypadku nielicznych, niestety, rzeźb
podpisanych. W przypadkach pozostałych
niezbędna jest żmudna analiza porównaw-
cza materiału ikonograficznego, jak i innych
okoliczności mogących wskazywać na iden-
tyfikację osoby. Uzyskane wyniki są jednak
mniej lub bardziej wiarygodnym przypusz-
czeniem. Tak jest również wprzypadku rzeźb
przedstawiających Hippokratesa. Ale o tym
napiszę wnastępnymodcinku...
Eugeniusz Józef Kucharz
Dzisiaj trudno wyobrazić sobie książkę będącą
w niezmienionej postaci podstawą nauczania
medycyny przez wiele stuleci, jak prace z tzw.
„Zbioru hippokratesowego” (Corpus hippocraticum).
Ogłoszenia
Fot. Katarzyna Zaremba