ProMedico PS Pismo Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach kwiecień 2019 nr 258

25 Pro Medico • kwiecień 2019 Życie na Bali płynie zgodnie z hinduską filozofią Tri Hita Karana, w myśl której człowiek, aby być szczęśliwym, musi żyć w zgodzie z przyrodą, innymi ludźmi oraz bogami. Ta idea przyświeca wszystkim mieszkańcom i znajduje odzwierciedlenie nie tylko w ich codziennym życiu, ale tak- że w architekturze i w sposobie pracy. Filozofia ta stanowi o wyjątkowości Bali, oddzielając to, co fizyczne i zewnętrzne od tego, co jest esencją życia na tej rajskiej wyspie. Nie byłoby sensu jechać na Bali tylko po to, aby zobaczyć przyrodę, plaże czy skorzystać ze wszystkich atrakcji spor- towych. Gdyby nie Tri Hita Karana – Bali nie byłoby rajem. JAK CIEMNOŚĆ I CISZA OSZUKUJĄ ZŁE DUCHY Na Bali okazji do świętowania jest napraw- dę wiele, bo na 365 dni w roku przypada aż 150 dni świątecznych. Dlatego też na wyspie najczęściej widy- wanym znakiem drogowym jest: „ Hati Hati Ada Upaciara ”, oznacza on – „ Uwaga. Odbywa się ceremonia”. Do największych świąt balijskich należy rozpoczynające nowy rok święto Nyepi, tzw. Silent Day (Dzień Ciszy). Jest to wyjąt- kowe święto, obchodzone w bardzo nie- zwykły sposób. Tego dnia wyspa niemalże zamiera, a mieszkańcy modlą się w skupieniu. Nie pracuje lotnisko, zanika ruch uliczny, poruszać się mogą jedynie karetki pogo- towia. W wielu wioskach wyłączana jest elek- tryczność, a mieszkańcy siedzą w swoich domach przy blasku świec. Turyści pro- szeni są o pozostanie w hotelach, które jako jedyne mogą używać prądu, ale i tak ze zmniejszoną mocą – całe Bali pogrąża się w ciszy, skupieniu, modlitwie i ciemno- ściach. To szczególny dzień w roku, kiedy wszyscy Balijczycy zwracają się ku temu co duchowe, istotne i ważne. Według pradawnej legendy tego dnia wyspiarze oszukali złe duchy i demony, które wypa- trywały miejsca na osiedlenie. Przelatując nad Bali zobaczyły, że wyspa jest ciemna i niezamieszkana i poleciały dalej. Spryt- ni Balijczycy zgasili wszystkie światła, aby zniechęcić złe duchy do zamieszkania na wyspie. PIŁOWANIE ZĘBÓWPOZBAWIAAGRESJI Z mojego zawodowego punktu widzenia bardzo ważnym wydarzeniem na Bali jest ceremonia piłowania zębów – Mepandes – praktykowana głównie przez mieszkań- ców należących do niższej kasty społecz- nej (w hinduizmie występuje społeczeń- stwo kastowe). Balijczykom nie podoba się, że ludzkie zęby zakończone są malutkimi falbanka- mi, a kły wyraźnie przypominają o związ- kach ze zwierzętami. Od wieków te przymioty były charaktery- styczne dla demonów i złych duchów, któ- rych wyobrażenia można spotkać wszę- dzie – na omszałych pomnikach i rzeź- bach, strzegących każdego domostwa. Aby więc ochronić człowieka przed nim samym i pozbawić go sześciu drzemią- cych w nim cech zwierzęcych, takich jak: chciwość, namiętność, skłonność do agre- sji i odurzania się, gniew i zazdrość, piłuje się końcówki sześciu górnych zębów. Podniosły obrzęd odbywa się w domo- stwie danej rodziny lub tzw. bansjarze, czyli w pomieszczeniu gminnym. Bardzo często świętuje cała wioska. Ze względu na koszty (i brak refundacji NFZ:) często organizuje je wiele rodzin i zbiorowo przystępują do niej oso- by w różnym wieku – od nastolatków po starszych. Czasami z powodu kosztów ,,stomatologiczno-protetycznych” Balij- czycy przechodzą tę ceremonię dopiero przed ślubem, choć zasadniczo powinna się ona odbyć się w wieku dojrzewania, gdyż oznacza ona symboliczne przejście w dorosłość. Balijczycy uważają, że jeśli człowiek unik- nął piłowania zębów za życia, zostaną mu one spiłowane po śmierci, aby dusza zmarłego nie przypominała demona i aby zapewnić mu ponowne odrodzenie. PODWODNA PRZYGODA Tulamben – to mała wioska na północ- no-wschodnim wybrzeżu, która słynie z wraku amerykańskiego transportowca Liberty, który został storpedowany przez japoński okręt podwodny i w wyniku LEKARSKIE PASJE: NURKOWANIE O swojej kolejnej wyprawie nurkowej pisze dr Artur Kościelny. Fascynację podwodnym światem opisywał w wielu artykułach dla„Pro Medico”. Autor jest absolwentem ŚlAM (Wydział Stomatolo- gii) z 1993 r., specjalizacja: chirurgia stomatologiczna. Przygodę z nurkowaniem zaczął w 2005 r. przechodząc kolejne etapy szkoleń, w 2012 r. zdobył stopień instruktorski. Jest mistrzem fotogra- fii podwodnej. (G.O.) W zgodzie z przyrodą, ludźmi i bogami Czas wracać do realnego świata.