ProMedico PS Pismo Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach kwiecień 2019 nr 258

Pro Medico • kwiecień 2019 8 Z TEKI RZECZNIKA Błąd medyczny Niezwykle ciekawa dyskusja dotyczyła odpowiedzialności personelu medycz- nego w procesie leczenia pacjentów i ich późniejszych roszczeń. Podczas dyskusji zwrócono uwagę, że skargi kierowane przez pacjentów, ich rodziny czy pełnomocników, jako błąd medyczny, lekarski czy tzw. błąd w sztuce określają każde niepowodzenie lecznicze. Nie jest to oczywiście prawda. Autorzy skarg i szeroko pojęte media zda- ją się nie rozróżniać takich pojęć, jak błąd medyczny, powikłanie, zdarzenie niepożą- dane. Można odnieść wrażenie, że i w środowi- sku medycznym nie zawsze jest to jasne. Błąd medyczny jest zdefiniowany jako: „Działania lub zaniechania lekarza, któ- re są obiektywnie sprzeczne z powszech- nie uznanymi zasadami aktualnej wiedzy i praktyki z zakresu medycyny aktualnie dla lekarza dostępnymi.” Należy jednak zwrócić uwagę, że nie każ- dy błąd medyczny jest błędem lekarskim natomiast każdy błąd lekarski jest błędem medycznym. Są dwie szkoły rozróżniające błędy medyczne : • krakowska, która dzieli błędy na dia- gnostyczny (decyzyjny), terapeu- tyczny (wykonawczy), opiniodawczy, organizacyjny, techniczny • i wrocławska, wyróżniająca błąd decyzyjny, błąd wykonawczy, błąd organizacyjny, błąd opiniodawczy. Trzeba też jasno powiedzieć, że błąd medyczny jest ze swojej istoty nieumyśl- ny. W związku z popełnieniem błędu lekarzo- wi grozi odpowiedzialność karna, cywilna, zawodowa i administracyjna. Stojąc jednak na stanowisku, że błąd medyczny należy do kategorii nieumyśl- nych należałoby się zastanowić, dlacze- go lekarz ma ponosić odpowiedzialność karną, a jego postępowanie zawodowe ma ocenić prokurator. Polska należy do nielicznych, jeżeli nie jest jedynym krajem, gdzie penalizuje sie błę- dy medyczne. Aby stwierdzić wystąpienie błędu medycznego, należy ustalić, że postę- powanie lekarza było niezgodne z aktu- alnym stanem wiedzy medycznej, było nieumyślne (tzw. lekkomyślność lub nie- dbalstwo) i wystąpiła szkoda oraz ustalić związek przyczynowy między popełnio- nym błędem a ujemnym skutkiem postę- powania leczniczego w postaci śmierci pacjenta, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. „W praktyce prawno-medycznej ustalenie Nie każdy błąd medyczny jest błędem lekarskim, natomiast każdy błąd lekarski jest błędem medycznym. Polska należy do nielicznych, jeżeli nie jest jedynym krajem, gdzie penalizuje się błędy medyczne. Z inicjatywy prezesa ORL Tadeusza Urbana podczas IV Kongresu Wy- zwań Zdrowotnych (Health Challenges Congress – HCC) odbyła się sesja „Bezpieczny szpital, bezpieczny pacjent”. Wraz z dr. Urbanem byliśmy uczestnikami tego panelu. błędu w sztuce lekarskiej zależy od odpo- wiedzi na pytanie czy postępowanie lekarza w konkretnej sytuacji i z uwzględ- nieniem całokształtu okoliczności istnie- jących w chwili podejmowania czynności leczniczo-diagnostycznych, a zwłaszcza tych danych, którymi wówczas dyspono- wał, albo mógł dysponować, zgodne było z wymaganiami aktualnej wiedzy i nauki medycznej oraz powszechnie przyjętej prak- tyki lekarskiej. Udowodnienie powyższych atrybutówbłędu lekarskiego nie jest sprawą łatwą, a często niemożliwą” . („Organizacyj- ny błąd medyczny” L. Podciechowski, A. Królikowska, P. Hincz, J. Wilczyński Perina- tologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 4, 288-292, 2009). Na podstawie licznych rozmów z lekarza- mi związanymi z prowadzeniem postę- powań wyjaśniających, mogę stwierdzić, że świadomość prawna naszego środowi- ska jest bardzo niska. Można też zauważyć, że lekarze bardzo często ponoszą odpowiedzialność za błę- dy organizacyjne (decyzyjne) . Jest to szczególny rodzaj błędu medycznego, polegającego na nieprawidłowej organi- zacji pracy podmiotu leczniczego. Błąd organizacyjny powinien skutkować wyłącznie odpowiedzialnością podmiotu leczniczego, osoby kierującej tym pod- miotem lub jego komórką organizacyjną, a nie lekarza. Nie mogę sobie jednak przypomnieć przypadku, aby jakikolwiek zarządzający podmiotem medycznym poniósł odpo- wiedzialność za swoje decyzje, które skut- kowałyby szkodą dla pacjenta. Lekarz popełnia błąd, gdy nie zrobił dla chorego wszystkiego, co mógł i powinien. Stefan Kopocz Okregowy Rzecznik Odpowiedzialnosci Zawodowej