Pro Medico
•
maj 2017
20
prawo medyczne
„Aby kraj mógł żyć, trzeba, aby żyły prawa”
Adam Mickiewicz
„Temida” – ze zbiorów Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach
Zmiany w prawie, o których
lekarz wiedzieć powinien
Prawa pacjenta
23 marca 2017 r. została uchwalona
ustawa o zmianie ustawy o prawach
pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U.
z 2017 r. poz. 836). Nowelizacja wchodzi
w życie z dniem 11 maja 2017 r. Porządku-
je kwestie związane z niektórymi z przy-
sługujących pacjentom praw,
wprowa-
dza kilka istotnych zmian w zakresie
prowadzenia i udostępniania doku-
mentacji medycznej oraz jej przecho-
wywania, jak również kwestie związa-
ne z prowadzeniem postępowań przed
wojewódzkimi komisjami do spraw
orzekania o zdarzeniach medycznych.
Z uwagi na ograniczone ramy artyku-
łu, zachęcam do lektury ustawy. Poniżej
przedstawiam najważniejsze ze zmian,
które dotyczą następujących obszarów:
PRAWA PACJENTA
Regulując zakres prawa pacjenta do infor-
macji wprowadzono zapis, że informacje
o stanie zdrowia oraz proponowanych
i możliwych metodach diagnostycznych
i leczniczych udzielane są przez osoby
wykonujące zawód medyczny, a nie – jak
dotychczas – wyłącznie przez lekarza,
w zakresie udzielanych przez te osoby
świadczeń zdrowotnych oraz zgodnie
z posiadanymi uprawnieniami.
W zakresie prawa pacjenta do poszano-
wania intymności i godności, wprowa-
dzono zapis, że każdy pacjent ma prawo
do leczenia bólu. Dotychczas ustawowo
zagwarantowane prawo łagodzenia bólu
i innych cierpień przysługiwało jedynie
pacjentom w stanie terminalnym. Roz-
szerzając grupę pacjentów, zobowiązano
podmioty udzielające świadczeń zdro-
wotnych do określania stopnia natężenia
bólu, jego leczenia oraz monitorowania
skuteczności tego leczenia.
DOKUMENTACJA MEDYCZNA
Nowelizacja wprowadza ustawowe defi-
nicje pojęć: wyciąg, odpis i kopia oraz
jednoznacznie doprecyzowuje, że oso-
by wykonujące zawód medyczny, w tym
lekarze, mają dostęp do dokumenta-
cji medycznej z uwagi na wykonywany
zawód i nie jest potrzebne jakiekolwiek
upoważnienie. W przypadku pozostałych
osób, tj. wykonujących czynności pomoc-
nicze przy udzielaniu świadczeń zdrowot-
nych (np. panie rejestratorki, asystentki);
czynności związane z utrzymaniem syste-
mu teleinformatycznego, w którym prze-
twarzana jest dokumentacja medyczna
(np. informatycy) – konieczne jest upo-
ważnienie udzielone przez administrato-
ra danych, tj. lekarza mającego praktykę
lekarską, podmiot leczniczy.
Ponadto dodano przepis, którym przesą-
dzono, że do treści zgłoszeń alarmowych,
w tym nagrań rozmów telefonicznych, nie
będą stosowane przepisy o dokumentacji
medycznej.
Nowelizacją uzupełniono także wystę-
pującą lukę w przepisach, dookreślając,
że po śmierci pacjenta dokumentacja
medyczna dostępna jest nie tylko osobie
upoważnionej przez pacjenta za życia,
ale także osobie, która w chwili zgonu
pacjenta była jego przedstawicielem usta-
wowym (dotyczy to zwłaszcza pacjentów
małoletnich czy ubezwłasnowolnionych).
W katalogu podmiotów, które upraw-
nione są do występowania z wnioskiem
o udostępnienie dokumentacji medycz-
nej, wyraźnie w zakresie organów władzy
publicznej przewidziano Rzecznika Praw
Pacjenta. Do grona osób uprawnionych
do dostępu do dokumentacji medycznej
dodano także członków zespołów kontroli
zakażeń szpitalnych, w zakresie niezbęd-
nym do wykonywania swoich zadań.
Uregulowano także dostęp do dokumen-
tacji medycznej studentów kierunków
medycznych i związanych z kształceniem
osób wykonujących zawody medycz-
ne, przesądzając, że jest on ograniczony
zakresem realizacji celów dydaktycznych.
W części dotyczącej sposobu udostęp-
niania dokumentacji medycznej wprowa-
dzono, że udostępniając dokumentację
do wglądu – równocześnie zapewnia się
pacjentowi lub innym uprawnionym pod-
miotom lub organom możliwość sporzą-
dzania notatek lub zdjęć. W zakresie wyda-
wania oryginału dokumentacji medycznej
zawężono krąg podmiotów – udostępnie-
nie dokumentacji medycznej w taki spo-
sób będzie możliwe wyłącznie na żądanie
organów władzy publicznej albo sądów
powszechnych, a także w przypadku,
gdy zwłoka w wydaniu dokumentacji
mogłaby spowodować zagrożenie życia
lub zdrowia pacjenta. Możliwe będzie
również dokonanie skanu dokumentacji
medycznej prowadzonej w postaci papie-
rowej i przekazanie jej za pośrednictwem
środków komunikacji elektronicznej albo
na informatycznym nośniku danych,
z zastrzeżeniem, że taki sposób udostęp-
niania przewiduje regulamin organiza-
cyjny podmiotu udzielającego świadczeń
zdrowotnych (np. regulamin organizacyj-
ny praktyki lekarskiej). Dodatkowo wpro-
wadzono obowiązek prowadzenia wyka-
zu obejmującego informacje nt. udostęp-
nień dokumentacji medycznej.
Utrzymano zasadę, że za udostępnienie
dokumentacji medycznej poprzez wyda-
nie wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku,
na informatycznym nośniku danych oraz
za sporządzenie skanu podmiot udziela-
jący świadczeń zdrowotnych może pobie-
rać opłatę. Zmniejszono maksymalną
opłatę za jedną stronę kopii albo wydruku
dokumentacji medycznej – wynosi ona
obecnie 0,00007 przeciętnego wynagro-
dzenia, ogłaszanego przez Prezesa GUS (tj.
0,30 zł).
Wprowadzono także szczególny termin
przechowywania skierowań na bada-
nia lub zleceń lekarza w przypadku, gdy
świadczenie zdrowotne nie zostało udzie-
lone z powodu niezgłoszenia się pacjenta
w ustalonym terminie – wynosi on dwa
lata, licząc od końca roku kalendarzowego,
w którym wystawiono skierowanie, chyba
że pacjent skierowanie odebrał. Doda-
no także do ustawy o prawach pacjenta,
powtarzając rozwiązanie przewidziane
z rozporządzenia o dokumentacji medycz-
nej, że dokumentacja medyczna przezna-
czona do zniszczenia (na skutek upływu
wymaganego okresu przechowywania)
może być wydana pacjentowi, jego przed-
stawicielowi ustawowemu lub osobie
upoważnionej przez pacjenta.
Nowelizacja określa także sposób postę-
powania z dokumentacją medyczną
w związku z zaprzestaniem wykonywa-
nia działalności leczniczej przez pod-