11 / 40
9
Pro Medico
•
kwiecień 2017
prawo medyczne
„Aby kraj mógł żyć, trzeba, aby żyły prawa”
Adam Mickiewicz
„Temida” – ze zbiorów Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach
Zmiany w prawie, o których
lekarz wiedzieć powinien
STWIERDZANIE ZGONU
Sejm ustawą z dnia 24 lutego 2017 r. zmie-
nił ustawę o zawodach lekarza i lekarza
dentysty oraz ustawę o pobieraniu, prze-
chowywaniu i przeszczepianiu komórek,
tkanek i narządów. W czasie przygotowy-
wania tego artykułu ustawa została przy-
jęta przez Senat i czeka na podpis Prezy-
denta. Nowelizacja przewiduje, że zmiany
wejdą w życie w terminie 14 dni od dnia
ogłoszenia.
Zmiany w obu ustawach dotyczą
stwier-
dzania zgonu
. Jak wynika z uzasadnienia
do nowelizacji, konieczność przeniesie-
nia przepisów dotyczących stwierdzenia
trwałego nieodwracalnego ustania czyn-
ności mózgu, jak również stwierdzenia
zgonu wskutek nieodwracalnego zatrzy-
mania krążenia, z ustawy o pobieraniu,
przechowywaniu i przeszczepianiu komó-
rek, tkanek i narządów do ustawy o zawo-
dach lekarza i lekarza wynika z faktu, iż
stwierdzanie zgonu jest jedną z wielu
czynności, które wykonuje każdy lekarz
i najwłaściwszą ustawą do regulacji tej
materii jest właśnie ustawa o zawodach
lekarza i lekarza dentysty. Podkreślono,
że uregulowanie tych kwestii w ustawie
transplantacyjnej stwarzało w społe-
czeństwie bardzo niekorzystne wrażenie,
że stwierdzanie śmierci wskutek trwałe-
go nieodwracalnego ustania czynności
mózgu jest wykonywane przez lekarzy
w celu pobrania komórek, tkanek i narzą-
dów i w ten sposób powoduje to nie tylko
opór wśród społeczeństwa dla tej metody
postępowania, ale także wśród lekarzy,
tym samym tworząc barierę dla rozwoju
transplantologii w Polsce. W konsekwen-
cji przyjęto, że takie przepisy nie powinny
być wprost łączone z przepisami ustawy
transplantacyjnej.
W zmienianym art. 43 ust. 1 ustawy
o zawodach lekarza i lekarza denty-
sty zawarta jest generalna zasada,
że lekarz może stwierdzić zgon na pod-
stawie osobiście wykonanych badań
i ustaleń.
W artykule usunięto wyrazy
„z zastrzeżeniem sytuacji określonych
w odrębnych przepisach”, gdyż zastrze-
żenie to dotyczyło przepisów w ustawie
transplantacyjnej.
Ustęp 3 przepisu art.
43 został uzupełniony wskazaniem,
iż lekarz może także wystawić kartę
zgonu na podstawie dokumentacji
stwierdzenia trwałego nieodwracalne-
go ustania czynności mózgu (śmierci
mózgu) lub nieodwracalnego zatrzy-
mania
krążenia
poprzedzającego
pobranie narządów, o których mowa
w art. 43a.
TRWAŁE NIEODWRACALNE
USTANIE CZYNNOŚCI MÓZGU
Po art. 43 dodano nowy art. 43a dotyczą-
cy procedury stwierdzania trwałego nie-
odwracalnego ustania czynności mózgu,
jak również nieodwracalnego zatrzyma-
nia krążenia poprzedzającego pobranie
narządów.
Powyższy stan stwierdzać będzie jed-
nomyślnie dwóch lekarzy specjalistów
posiadających II stopień specjalizacji
lub tytuł specjalisty, w tym jeden spe-
cjalista w dziedzinie anestezjologii
i intensywnej terapii lub neonatologii,
a drugi w dziedzinie neurologii, neu-
rologii dziecięcej lub neurochirurgii.
(Dotychczas stan ten stwierdzała jedno-
myślnie komisja złożona z trzech lekarzy
posiadających specjalizację, w tym co naj-
mniej jednego specjalisty w dziedzinie
anestezjologii i intensywnej terapii oraz
jednego specjalisty w dziedzinie neurolo-
gii lub neurochirurgii.)
NIEODWRACALNE
ZATRZYMANIE KRĄŻENIA
Taki stan, poprzedzający pobranie narzą-
dów, stwierdza jednomyślnie dwóch leka-
rzy specjalistów posiadających II stopień
specjalizacji lub tytuł specjalisty, w tym
jeden specjalista w dziedzinie anestezjo-
logii i intensywnej terapii lub neonatolo-
gii, a drugi w dziedzinie medycyny ratun-
kowej, chorób wewnętrznych, kardiologii,
kardiologii dziecięcej lub pediatrii.
(Dotychczas stwierdzanie powyższego
stanu należało do lekarza (bez wskaza-
nej specjalności), który obowiązany był
oprzeć się na opinii dwóch lekarzy wybra-
nych spośród specjalistów z następują-
cych dziedzin medycyny: anestezjologii
i intensywnej terapii, medycyny ratun-
kowej, kardiologii, kardiologii dziecięcej
lub chorób wewnętrznych. Jeżeli lekarz
stwierdzający nieodwracalne zatrzymanie
krążenia był specjalistą w ww. dziedzinie
medycyny mógł zasięgnąć opinii tylko
jednego specjalisty ze wskazanych dzie-
dzin medycyny.)
Aktualnie tylko lekarze specjaliści ze wska-
zanych dziedzin medycyny będą upraw-
nieni do stwierdzania nieodwracalnego
zatrzymania krążenia dla potrzeb pobra-
nia narządów. Dodatkowo, w stosunku
do poprzedniej regulacji dodano lekarza
– specjalistę neonatologii i pediatrii jako
uprawnionych do stwierdzania takiego
stanu.
SPOSÓB I KRYTERIA STWIERDZANIA
STANU UMOŻLIWIAJĄCEGO
PRZYSTĄPIENIE DO TRANSPLANTACJI
Podobnie jak w ustawie transplantacyj-
nej, utrzymano rozwiązanie – tym razem
w ustawie o zawodach lekarza i lekarza
dentysty – że sposób i kryteria będą usta-
lane zgodnie z aktualną wiedzą medyczną
przez specjalistów z odpowiednich dzie-
dzinmedycyny. Gronouprawnionychosób
będzie powoływane i odwoływane przez
Ministra Zdrowia, a przyjęte rozwiązania
będą ogłaszane w formie obwieszcze-
nia. Opracowane sposoby i kryteria będą
co pięć lat poddawane ocenie co do ich
zgodności z aktualną wiedzą medycz-
ną. Jednocześnie przyjęto, że do czasu
ustalenia nowych sposobów i kryteriów
stwierdzania trwałego nieodwracalnego
ustania czynności mózgu (śmierci mózgu)
oraz nieodwracalnego zatrzymania krąże-
nia poprzedzającego pobranie narządów
będą stosowane dotychczasowe sposoby
i kryteria.
Katarzyna Różycka
radca prawny
Zespół Radców Prawnych ŚIL